Μια οικογενειακή κληρονομιά ήταν η αφορμή για ένα ταξίδι που κρατάει δώδεκα χρόνια. Ο σκηνοθέτης ανοίγει το βιολογικό κτήμα "Μαρίας & Μανούσου Μανουσάκη" με ελαιώνες και αμπέλια στη Σελλασία Λακωνίας και εξηγεί τι σημαίνει να αναμετράται κάποιος με τη φύση.Μια ηλιόλουστη φθινοπωρινή μέρα. Από τις τελευταίες της χρονιάς. "Οταν βλέπεις στο βάθος τον Ταΰγετο και πιάνεις στα χέρια σου τη γη γίνεσαι άλλος άνθρωπος", ομολογεί ο Μανούσος Μανουσάκης. Και την τελευταία δεκαετία, σχεδόν κάθε σαββατοκύριακο, χειμώνα-καλοκαίρι, ακόμα και όταν έχει υποχρεώσεις, παίρνει το αυτοκίνητο και κατεβαίνει στο χωριό του. "Ανθρωπος της πόλης ήμουν. Να μην παρεξηγηθώ. Γεννήθηκα στην Αθήνα και σπούδασα στο Λονδίνο. Και παρά την κρητική καταγωγή της οικογένειας, η μόνη τσάπα που είχα πιάσει ήταν για τις ανάγκες των γυρισμάτων. Αλλά εδώ δεν μπορούσαμε να είμαστε τουρίστες. Οταν αποκτήσαμε το κτήμα αναγκαστήκαμε να μάθουμε το όργωμα, το μάζεμα της ελιάς, το φύτεμα στο μποστάνι για τη σοδειά κάθε χρονιάς".
Για τον Μανούσο Μανουσάκη η τελειομανία είναι δεύτερη φύση. Απόδειξη οι δουλειές του στην τηλεόραση που δημιούργησαν σχολή. Οι "Ψίθυροι καρδιάς" το 1997 με τηλεθέαση που ξεπερνούσε το 60%, το "Αγγιγμα ψυχής", ένα χρόνο αργότερα, "Μην μου λες αντίο", "Τμήμα Ηθών", "Για μια γυναίκα και ένα αυτοκίνητο" αλλά και ταινίες μεγάλου μήκους ("Κόκκινος Δράκος") και θεατρικά. Αεικίνητος, με ένα τηλέφωνο στο χέρι κανονίζει τις τελευταίες λεπτομέρειες για το επόμενο σχέδιο του, τη ζωή του Τσιτσάνη, έχει πάθος με την οικογένειά του, ενώ κάθε ιδέα του παίρνει τις διαστάσεις σταυροφορίας.
Ετσι και στην περίπτωση του κτήματος. "Πρόκειται για οικογενειακή περιουσία από την πλευρά της γυναίκας μου, Μαρίας. Η ίδια είχε φύγει με τους γονείς της δύο χρόνων για το Σικάγο και επέστρεψε είκοσι χρόνια αργότερα όπως, άλλωστε, και πολλοί Σελλασιώτες στο μεγάλο μεταναστευτικό κύμα που ξεκίνησε τη δεκαετία του '10. Αποτέλεσμα τα κτήματα της οικογένειας που περνούσαν από γενιά σε γενιά, να εγκαταλειφθούν στη μοίρα τους. Μια πυρκαγιά τη δεκαετία του '70 έδωσε το τελειωτικό χτύπημα. Οταν, λοιπόν, μοιράστηκε η περιουσία και πήραμε 50 στρέμματα γης, τα ελιόδεντρα ήταν καμένα από τη ρίζα" .
Αποφασίζουν, λοιπόν, να επενδύσουν χρόνο και δύναμη σε ένα έργο που από την αρχή φαινόταν σχεδόν δονκιχωτικό. Αγοράζουν και τις διπλανές εκτάσεις των συγγενών φτάνοντας τα 120 στρέμματα και στήνουν βιολογικό ελαιώνα και αμπελώνα στις παρυφές του Ταΰγετου. "Για την ακρίβεια, η περιοχή ήταν βιολογική πολύ πριν την πιστοποιήσουμε. Οι παππούδες που είχαν μείνει -300 κάτοικοι όλοι και όλοι τα καλοκαίρια αφού τους χειμώνες το μέρος ερημώνει από το κρύο- μάζευαν τις ελιές με τον παραδοσιακό τρόπο και το κρασί από τα αμπέλια για το σπίτι τους".
Ουρανός. Στο ερασιτεχνικό αστεροσκοπείο στην ταράτσα του εξοχικού στη Σελλασία συγκεντρώνονται φίλοι από την Αστρονομική Ενωση Σπάρτης.
Αυτό ακολουθεί και ο ίδιος αλλά από έναν πιο δύσκολο δρόμο. Χωρίς βοήθεια, αλλά μόνο με τις συμβουλές των ανθρώπων του χωριού και τους γεωπόνους. Συγκεντρώνει φίλους και γνωστούς και βάζει τις πρώτες ρίζες κουτσουροελιάς που αντέχει στους βοριάδες και δίνει πλούσια παραγωγή, φυτεύει τα μποστάνια και οργανώνει ένα μικρό αμπελώνα που δίνει 200 κιλά κρασί κάθε χρόνο που μοιράζεται σε αγαπημένους. Τίποτα το επίσημο αλλά με πραγματική αγάπη για τη γη. Οι πρώτες ρίζες γίνονται γρήγορα 2.500, το κτήμα αυξάνεται και πληθύνεται, προστίθεται το εξοχικό όπου φιλοξενούνται κάθε καλοκαίρι μεγάλες παρέες και μπαίνει σιγά-σιγά ο σπόρος για την ιδέα της ανάδειξης της περιοχής.
Ολα για τον τόπο
Ελιές. Στο κτήμα φυτεύτηκαν 2.500 ρίζες της τοπικής ποικιλίας κουτσουροελιάς, που αντέχει στους βοριάδες του Ταΰγετου.
Αποφασίζει, λοιπόν, να συνενώσει κάτω από ένα ευρύτερο δίκτυο όλους τους παραγωγούς της Λακωνίας προβάλλοντας τα τοπικά προϊόντα. "Είναι αδιανόητο να πηγαίνεις σε ταβέρνες της Σπάρτης και να μην υπάρχει το λάδι, το κρασί και τα τυριά της περιοχής. Μόνο οι Κρητικοί κατάφεραν να αναδείξουν την κουζίνα τους δείχνοντας στους επισκέπτες ότι η γαστρονομική παράδοση της Ελλάδας δεν εξαντλείται στο σουβλάκι και το τζατζίκι".
Το 2006, λοιπόν, καταφέρνει να οργανώσει την Εκθεση Λακωνικών Προϊόντων στο Μετρό του Συντάγματος που επαναλαμβάνεται σταθερά κάθε χρόνο αρχές Μαρτίου συγκεντρώνοντας πλήθος κόσμου που δοκιμάζει σύγκλινο Μάνης, το περίφημο μέλι του νομού, λάδι, καπνιστή πέστροφα και σολομό. "Ημασταν οι πρώτοι που φέραμε τους παραγωγούς στην Αθήνα ανοίγοντας το δρόμο και στις άλλες περιοχές της Ελλάδας".
Δεσμός. Η ταμπέλα για το βιολογικό κτήμα Μαρίας και Μανούσου Μανουσάκη. Αν και δίνει σπάνια συνεντεύξεις, η γυναίκα του είναι πάντα δίπλα του στα δύσκολα.
Παράλληλα, κάθε καλοκαίρι, την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου, τα τελευταία οκτώ χρόνια, πραγματοποιείται η Γιορτή Ελιάς και Λαδιού με εκπροσώπους όλου του νομού που εκθέτουν τα προϊόντα τους στη Σελλασία. "Στην αρχή ήταν πολύ διστακτικά τα πράγματα, σήμερα έχουμε πάνω από 90 περίπτερα και 25.000 επισκέπτες που έρχονται από κάθε γωνιά της Ελλάδας σε ένα τοπικό πανηγύρι που επιστρέφει ξανά τον κόσμο στην παράδοση".
Η αλήθεια είναι πως όταν μιλάει για τον τόπο νοιώθει μεγαλύτερη περηφάνια και από όταν δείχνει τα προϊόντα του. Παρόλο που έχει πάντα μέσα του την κρητική καταγωγή του -πώς θα γινόταν αλλιώς;-νοιώθει ότι εδώ ξαναέπιασε το νήμα από την αρχή. "Η περιοχή θα μπορούσε να αποτελεί αρχαιολογικό πόλο: οι περισσότερες ανασκαφές στην Πελλάνα, στις ανατολικές πλαγιές του Ταΰγετου, στο φημολογούμενο ανάκτορο του Μενέλαου, έχουν σταματήσει. Το ίδιο και τα έργα αποκατάστασης στο ιερό της Ορθίας Αρτέμιδας στις όχθες του Ευρώτα, που ήταν το κέντρο της σπαρτιατικής αγωγής των νέων, και στο ρωμαϊκό θέατρο -η λειτουργία του οποίου είναι ένα όνειρο δεκαετιών. Αυτά θα μπορούσαν να βάλουν τη Σπάρτη και τις γύρω περιοχές στον τουριστικό χάρτη".
Ξωκλήσι. Είναι αφιερωμένο στην Παναγιά Ελαιοβρύτισσα της Μονής Βατοπεδίου, προστάτιδα των ελαιοπαραγωγών, πήρε το όνομά της όταν γέμισε με θαύμα όλα τα πιθάρια του μοναστηριού με λάδι.
Το πείσμα ήταν που τον οδήγησε να αναλάβει τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονται παράλληλα με το Σπάρταθλο, κάθε τέλη Σεπτέμβρη. "Πρόκειται για τον υπερμαραθώνιο 250 χλμ. προς τιμή του Φειδιππίδη που έκανε την διαδρομή Αθήνα-Σπάρτη μέσα σε μια μέρα για να ζητήσει τη βοήθεια των Σπαρτιατών πριν τη μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. Η αναβίωση του ξεκίνησε το 1982 από τον Βρετανό αξιωματικό της αεροπορίας Τζον Φόντεν και φέτος, έφτασαν στην περιοχή πάνω από 300 αθλητές από κάθε άκρη της γης, από το Μεξικό και την Ιαπωνία μέχρι την Φιλανδία και τις ΗΠΑ".
Ενα βήμα μπροστά
Κτήμα. Η έκταση ξεπερνά τα 120 στρέμματα βιολογικού ελαιώνα.
Ο σκηνοθέτης επιμένει σε αυτό το άνοιγμα στον κόσμο. Κάθε καλοκαίρι, μάλιστα, τόσο ο γιος του όσο και η κόρη του συμβάλλουν στη "διεθνοποίηση" της Σελλασίας. Ο Μανώλης Μανουσάκης, ηλεκτροακουστικός συνθέτης και από τα βασικά μέλη της ομάδας Medea Electronique, συγκεντρώνει καλλιτέχνες από τον όλο τον κόσμο σε ένα εργαστήρι αυτοσχεδιασμού το αποτέλεσμα του οποίου παρουσιάστηκε πριν μερικές μέρες στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Η Κλεώνη Μανουσάκη οργανώνει μαθήματα γιόγκα και workshop φυσικής δόμησης με άχυρο και πλίνθους, με σκέψεις για δημιουργία μιας μόνιμης βάσης φιλοξενίας στο κτήμα για τους επισκέπτες που δηλώνουν συμμετοχή εκτός Ελλάδας.
"Για τους περισσότερους η Σπάρτη είναι ένα πέρασμα. Πηγαίνουν το πρωί για μια επίσκεψη στο Μυστρά και φεύγουν. Το στοίχημα είναι να αποδείξουμε ότι εδώ μπορούν να ανακαλύψουν μια άλλη ομορφιά". Εκείνος τροφοδοτείται από αυτή την ενέργεια: σηκώνει τα μανίκια για να κόψει το σταφύλι, ακολουθεί όλα τα βήματα στον τρύγο και την συγκομιδή της ελιάς, φυτεύει τα μαρούλια και τα φασολάκια. "Στην Αθήνα δεν δίνουμε σημασία στα ουσιαστικά. Στο κτήμα μια ελιά να ξεφύγει από τα πανιά βάζεις τα χέρια σου στα αγκάθια να την πιάσεις. Τι αξία έχει μια ελιά; Στη φύση, όμως, καταλαβαίνεις το μέγεθος των πραγμάτων. Εδώ είσαι μόνο εσύ και ο Θεός. Εχεις ένα μαγαζί χωρίς στέγη που λένε στο χωριό. Αν βρέξει ή ρίξει χιόνι μπορείς να χάσεις την παραγωγή. Μαθαίνεις, τελικά, τη θέση σου στον κόσμο"
Ο ίδιος μαζεύει τους φίλους του, ανοίγει τα κρασιά του, ψήνει τα κρέατα στη θράκα και ανεβαίνουν όλοι μαζί στην ταράτσα του εξοχικού όπου έχει στήσει ένα ερασιτεχνικό αστεροσκοπείο-η δεύτερη μεγάλη αγάπη του μαζί με την ιστιοπλοΐα- και παρατηρούν. "Η περιοχή έχει μηδενική φωτορύπανση και μαζί με την Αστρονομική Ενωση Σπάρτης κάνουμε τις παρατηρήσεις μας". Εδώ καταστρώνει και κάθε λεπτομέρεια των σχεδίων του. Οπως και για τη νέα σειρά "Ουζερί Τσιτσάνης" που έχει προτείνει στην ΕΡΤ πάνω στο βιβλίο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη.
Ρόζα Κραμέρη
Φωτογραφίες:Περικλής Μεράκος
Πηγή: ΕΘΝΟΣ
No comments:
Post a Comment