Ίος: Το μέλι που κερδίζει τους Ευρωπαίους

Ένα δροσερό αεράκι από το βουνό και η μυρωδιά από το θυμάρι. "Ο,τι καλύτερο για τις μέλισσες", εξηγεί ο Μιχάλης Σταυράκης. "Ούτε κρύο ούτε ζέστη. Το ιδανικό περιβάλλον για να γεμίσουν τις κυψέλες". Φέτος, συμπληρώνει 50 χρόνια μελισσοκόμος. "Κάποια στιγμή το 1991 καταστράφηκαν όλα τα μελίσσια. Όταν πήγαμε στην Αθήνα για να μιλήσουμε με τους ειδικούς, τους κάναμε ερωτήσεις που δεν ήξεραν να απαντήσουν".

Δεν σπούδασε ποτέ την τέχνη -"πρακτικός ήμουν πάντα"- αλλά για την Ιο η μελισσοκομία είναι γραμμένη στα γονίδια. Τα παιδιά τη μαθαίνουν από τους γονείς και με τη σειρά τους τη μεταφέρουν. Και η αλήθεια είναι ότι εδώ το μέλι είναι αλλιώς. "Οι μέλισσές μας ταξιδεύουν, παίρνουν την αλμύρα της θάλασσας", εξηγεί ο Γιώργος Δράκος, τρίτη γενιά στο επάγγελμα. Ο ίδιος έχει 420 μελίσσια, που δουλεύει μαζί με τη γυναίκα του, Ειρήνη και τις δυο κόρες του, Μαργαρίτα και Ελένη. "Δεν έχει αξία, όμως, πόσες κυψέλες έχεις, αλλά τι σμήνος. Εκεί που γελάς μπορεί την άλλη μέρα να κλαις. Εχω πουλήσει και οικόπεδο για να σώσω μια κυψέλη". 

Το αποτύπωμα του μελιού
Στην Ιο έχουν μεγάλο σεβασμό στις "μύγες" τους, όπως τις αποκαλούν στην τοπική διάλεκτο. "Πρόκειται για ιδιοφυές είδος", υποστηρίζει ο Μιχάλης Σταυράκης. Οταν μεταφέρουμε τα μελίσσια διαγράφουν μισή ώρα κύκλους σε απόσταση τριών χιλιομέτρων για να βάλουν τα σημάδια τους ακολουθώντας ένα πολύπλοκο σύστημα ραντάρ, σαν GPS". Γι' αυτό ο μελισσοκόμος δεν λείπει ποτέ από τα μελίσσια του. "Δυο φορές έφτασα στον θάνατο από τα τσιμπήματα, αλλά δεν τα εγκατέλειψα", συνεχίζει. "Και να φανταστεί κανείς ότι μέσα σε 50 χρόνια μόνο πέντε με έξι φορές η παραγωγή ξεπέρασε τις προσδοκίες μου".

Ευφυία
Με προηγμένο «σύστημα ραντάρ», οι εργάτριες βρίσκουν πάντα τον δρόμο για την κυψέλη αποτυπώνοντας στη μνήμη τους το χρώμα.

Η αλήθεια είναι ότι το μελίσσι θέλει πρόγραμμα: "Στο νησί", εξηγεί ο Μιχάλης Σταυράκης, "υπάρχουν δυο τρύγοι, από τις 21 Μαΐου έως τα τέλη Ιουλίου για το θυμαρίσιο και από 15 Αυγούστου μέχρι Δεκέμβριο, ανάλογα με τον καιρό, για το χοντρόμελο ή ρεικόμελο. Παλιά, χρησιμοποιούσαμε πήλινες κυψέλες που μεταφέραμε με ζώα ή καράβια. Οταν ήρθαν, όμως, οι ευρωπαϊκές (οι ξύλινες) μετά τον πόλεμο άλλαξαν τα πράγματα. Τώρα ο μελισσοκόμος πρέπει να έχει κοφτερό μάτι. Γιατί μπορεί το δικό του μελίσσι να είναι καθαρό, αλλά να το καταστρέψει μια αρρώστια από διπλανά".

Κλιματισμός
Μερικές πευκοβελόνες πάνω στα κουτιά διατηρούν την απαραίτητη δροσιά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Οι αράχνες, τα μυρμήγκια και κυρίως, η βαρρόα, είδος ακάρεου, μπορεί να το αποδεκατίσει σε μια εβδομάδα. Το ίδιο και η ζέστη -"όταν πιάνει καύσωνας οι μέλισσες φτερουγίζουν έξω από την κυψέλη για να δημιουργήσουν ρεύματα", εξηγεί ο Γιώργος Δράκος -και το χαλάζι που χτυπάει στις κυψέλες, βγαίνουν έξω και τις ρίχνει κάτω. "Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να έχεις άγρυπνο βλέμμα, ειδικά όταν δεν θέλεις να χρησιμοποιήσεις φάρμακα. Πολλές φορές, μάλιστα, τις μέρες που γεννάει η βασίλισσα την "ταΐζουμε" αφήνοντας λίγο σιρόπι για να έχει πάντα τροφή". Ακόμα, όμως, και όταν όλα πάνε καλά η παραγωγή θέλει τέχνη. "Ντύνεσαι σαν αστροναύτης, καπνίζεις τις μέλισσες για να τις αποκοιμίσεις και μπαίνεις σαν κλέφτης -γιατί αυτό είμαστε, κλέφτες του μελιού- και τραβάς τα τελάρα. Στη συνέχεια, τα καθαρίζουμε με βουρτσάκια και τα μεταφέρουμε σε καθαρές κυψέλες". Η διαδικασία είναι πιο δύσκολη για το βασιλικό πολτό όπου πρέπει να αφαιρέσει κανείς τη βασίλισσα από το σμήνος.

Διεθνές
Με πλούσια γεύση και αρώματα από τη θάλασσα, το μέλι της Ιου καταλήγει στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη.

Στην Ιο προτιμούν να αφήνουν το μέλι όπως το παίρνουν από την κυψέλη. "Οταν είναι πυκνό σαν βούτυρο", εξηγεί ο Μιχάλης Σταυράκης, "είσαι σίγουρος ότι είναι καθαρό". Αυτό, πάντως, που πήζει το μέλι είναι ο γυρεόκοκκος, η γύρη δηλαδή. "Το πεύκο και το έλατο, παράδειγμα, είναι αραιά γιατί δεν έχουν γυρεόκοκκο αντίθετα με το ρείκι που είναι 100% γύρη". Κάθε περιοχή έχει το αποτύπωμά της αφού ο γυρεόκοκκος διαφέρει από θέση σε θέση. "Αυτό είναι το σήμα κατατεθέν μας. Δεν το βλέπει κανείς με το μάτι, αλλά όταν ανοίγει το βάζο και μυρίζει θυμάρι καταλαβαίνει ότι είναι από την Ιο". Οι περισσότεροι μελισσοκόμοι, άλλωστε, έχουν φανατικούς που παίρνουν κιλά. "Το μέλι δεν είναι επάγγελμα, είναι αγάπη", ομολογεί ο Γιώργος Δράκος. Και αυτό τα εξηγεί όλα.

Παράδοση
Ο Μιχάλης Σταυράκης στις αποθήκες με τις κυψέλες, που ανανεώνονται κάθε χρόνο.

Ρεικόμελο 

Το χειμωνιάτικο μέλι
Πυκνό σαν καραμέλα, το ρεικόμελο είναι το καμάρι του νησιού. Βγαίνει τον χειμώνα από τα ρείκια, που του δίνουν μια ελαφρώς πικρή γεύση. Πραγματική ενεργειακή βόμβα, είναι αγαπημένο Άγγλων, Γερμανών και Σκανδιναβών, που παραγγέλνουν κάθε χρονιά μεγάλο μέρος της παραγωγής. Τις πρώτες μέρες είναι λευκό και μετά αρχίζει να κιτρινίζει παίρνοντας το χρώμα του χρυσαφιού. Ακόμα και όταν το αραιώνει κανείς με άλλα είδη διατηρεί την πυκνότητά του, ξεχωρίζοντας από το υπόλοιπο. Oπως και το θυμαρίσιο, πρόκειται για ζωντανό οργανισμό γι' αυτό και την πρώτη εβδομάδα βγάζει αφρό στην επιφάνεια από την εσωτερική ζύμωση. Χρειάζεται, λοιπόν, σωστή συντήρηση: Απαραίτητα γυάλινο βάζο και σκοτεινό ντουλάπι μακριά από υγρασία, που είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του. Διατηρείται επίσης στο ψυγείο, ενώ μπορεί να αραιωθεί εύκολα όταν πήξει βάζοντας το βάζο σε κατσαρόλα με νερό που βράζει. Το καλό μέλι, άλλωστε, φαίνεται στην αντοχή του στον χρόνο αν δηλαδή μπορεί να κρατήσει το άρωμα και τη φρεσκάδα του.

Ρόζα Κραμέρη

Φωτογραφίες: Τάκης Σπυρόπουλος

  

Πηγή: ΕΘΝΟΣ